تحلیل تغییرات سلسله مراتب شهری استان زنجان دورة 90 - 1355

تحقیق حاضر با هدف بررسی و تحلیل انتظام شهرهای استان زنجان انجام شده و ماهیت کاربردی دارد. با استفاده از مدلها و شاخص های متعددی به بررسی نظام شهری در استان زنجان پرداخته شده است. در همین راستا تحقیق حاضر بر اساس رویکرد کمی- تحلیلی و بر پایۀ اطلاعات کتابخانه ای و داده های آماری، با استفاده از مدلهای تحلیل فضایی؛ رتبه – اندازه، تحلیل نزدیکترین همسایگی، حداختلاف طبقه ای، آنتروپی، هرفیندال و هندرسون، در دوره های مورد مطالعه انجام شده است. نتایج نشان دهنده وجود ناموزونی نظام شهری در استان می باشد. علت اصلی آن شهر اول استان (زنجان) است، که به دلیل مرکز استان بودن دارای تمرکز خدمات و جمعیت است. در دورة 1355 تعادل مطلوبی در نظام شهرها نسبت به دوره های دیگر برقرار بوده، بیشترین ناموزونی در دورة 1375 رخ داده ولی در سالهای پس از آن به سوی تعادل پیش رفته و در نهایت در دورة 1390 نیز اندکی نسبت به دورة قبل عدم تعادل افزایش یافته است. در مبحث نخست شهری که با سه شاخص بررسی شده، نتایج نشان می دهد که میزان نخست شهری از دورة 1365 تا 1390 سال به سال کاهش یافته و از 0/65 به 0/60 رسیده است، اما میزان آن همچنان قابل توجه است. همچنین میزان شاخص RN در استان 1/93 است که نشانۀ پراکندگی نسبتاً منظم و نزدیک به حالت تصادفی سکونتگاه هاست. نتایج پژوهش نشان می دهد که تنها با ایجاد تعادل در توزیع امکانات و خدمات و همچنین ایجاد فرصتهای یکسان برای تمام شهرهای استان می توان به توسعۀ پایدار و سلسله مراتب فضایی و شهری بهینه دست یافت.